Puttertjes | doorborduren in korte columnsOver kunst en erfgoed met tips |
Spiegeltje, spiegeltje… |
|
‘Een paar dagen geleden observeerde ik een vos die ongezien een beek over wilde steken. Eerst zette hij een poot in het water om te onderzoeken hoe koud en hoe diep het water was. Pas na een hele reeks voorzorgsmaatregelen stak hij heel behoedzaam over. Dat is Leopold ten voeten uit.’ Aan het woord is Johan op de Beeck, schrijver van het boek ‘Leopold II – Het hele verhaal‘. Hij citeert hier een opmerking uit een brief van Leopold I, de eerste koning der Belgen en vader van Leopold II, aan zijn nichtje Queen Victoria van Engeland. |
De slungelig 18-jarige Hertog van Brabant Leopold II (hij was ongeveer 1.90 m) was een lastige jongen. Lui, hooghartig, wispelturig, soms gewelddadig, vaak onhandelbaar en bij momenten heimelijk en listig, zo niet dubbelzinnig. Hij was een en al berekening, sluw als een vos en altijd beducht op valkuilen. Maar hij had een bijzondere interesse voor aardrijkskunde en politiek, en bleek op dit vlak zeer leergierig te zijn. En beschikte hij niet over uitstekende communicatieve vaardigheden en een scherp beoordelingsvermogen? |
Zijn vader maakte zich grote zorgen over het gedrag van zijn zoon en schreef hem in een brief: ‘Neem jezelf eens ernstig onder ogenschouw. Stel je vragen over je humeur, de manier waarop je naar de wereld en de mensen kijkt, denk na over je fouten en over de gevaren die ze ontketenen’. Maar wie deed er toen al aan (zelf)reflectie? Toch uitte zijn vader ook lovende woorden in zijn brief, vooral over de plannen van zijn zoon om het land met handel en nijverheid voort te stuwen in de vaart der volkeren. |
Wanneer Leopold II in 1865 op de troon zit ziet hij het groots, en doet hij de belofte België ‘mooier en beter’ maken. Hij heeft plannen voor de verfraaiing van de grote Belgische steden. Die hebben volgens hem alle belang bij de ontwikkeling van nationale kunstprojecten, imposante architectuur, grote parken en open ruimtes. En moest de haven van Antwerpen niet de grootste van het vaste land worden? De snoodaard had zelfs plannen om delen van Nederland terug te veroveren. Maar dat was een stapje te ambitieus. En wie gaat dat allemaal betalen? |
Leopold II wenste vurig dat zijn leven op aarde veel sporen zou nalaten, en hij tastte soms diep in zijn eigen buidel om grote stukken grond aan te kopen. Toen hij op zijn zoektocht naar expansie het boek ‘Java; or How to Manage a Colony’ van J.W.B.Money’ in handen kreeg, zag hij het licht. Money schreef dat het vele geld dat Nederland uitgaf werd opgebracht door Java, de kolonie, en dat er vette bonussen werden uitgekeerd aan opzichters die de productie versnelden. Maar was Nederland al niet gestopt met deze praktijken, naar aanleiding van o.a. het boek Max Havelaar van Multatuli? Ging Leopold II toen nog beginnen aan zijn kolonie…? |
To rub, to rob. Leopold II vergaart uiteindelijk zijn fortuin voornamelijk met rubber, opgebracht door dwangarbeiders en slaven uit Kongo-Vrijstaat (1885-1908). Hij beheert vakkundig een dubbele agenda, wrijft zijn plannen er stevig in en zaait ondertussen veel verwarring. Als morele leider van een beweging die tegen de slavernij is, creëert hij een dekmantel om zijn persoonlijke macht en rijkdom te vergroten. Een spel van schijn en werkelijkheid. Is de vos, de rover met bloed aan zijn grijpgrage klauwen, een vertekende figuur die we alleen met behulp van een spiegel echt kunnen zien? |
Tijdens mijn opleiding stadsgids Antwerpen hield ik een presentatie over ‘Koning-Bouwheer’ Leopold II. Er was immers genoeg te zien in Antwerpen, en ik babbelde er vrolijk op los over het station, de Zoo, de haven en natuurlijk over het KMSKA het Koninklijk Schone Kunsten Museum. Dat mooie gebouw konden wij zien vanuit ons huis. Maar mijn presentatie van destijds is ingehaald door de tijd. Met de actie ‘Paid with Congolese blood’, verlangden kunstenaars in 2020 meer aandacht voor de koloniale periode, zodat de mensen weten waar het geld voor al die gebouwen vandaan kwam. Gelukkig hoefde niets te worden afgebroken. |
De huidige tijd vraagt om een andere benadering van dit soort kopstukken uit de geschiedenis, en musea en expositieruimten haken er ijverig op in. We worden overspoeld met maatschappelijk betrokken tentoonstellingen die het publieke debat aanzwengelen. Tijd voor reflectie? Kunsthal KAdE geeft al jaren aan dat het de hoogste tijd is dat we deze verhalen horen, en programmeert op een aangename manier exposities waarin bezoekers worden uitgenodigd reflectie te onderzoeken. Spiegeltje, spiegeltje…, is sneeuwwitje de schoonste van het land? Ontdek het zelf op tour | 12 |
top
Leopold II – ‘Het hele verhaal’Boek en podcast Meesterverteller Johan Op de Beeck brengt het hele verhaal in de 10-delige podcastserie ‘Leopold II’. Lees meer… Johan Op de Beeck, auteur van geschiedenisboeken. Lees meer… doorlopend in 2021 |
top
Mirror | Mirror. Reflect Yourself!Tentoonstelling Kunsthal KAdE De tentoonstelling Mirror | Mirror laat de bezoeker verwonderen over de veelzijdigheid van het fenomeen spiegeling. Met de spiegel worden we dagelijks geconfronteerd. Op sociale media spiegelen we voortdurend onze identiteit. De huidige tijd vraagt meer dan ooit om (zelf)reflectie. Lees meer… 10 februari t/m 16 mei 2021 |
top
SpiegelexpeditieSpeurtocht door Amersfoort In samenwerking met Kunsthal KAdE stelde FASadE voor families een spiegelexpeditie samen, waarin spiegeling en architectuur nadrukkelijk een rol spelen. Een leuke manier om in de stad op verkenning te gaan. De spiegelexpeditie verkrijgbaar in de shop van Kunsthal KAdE. Lees meer… 10 februari t/m 16 mei 2021 |
top
100 X Congo | Een eeuw Congolese kunst in AntwerpenTentoonstelling MAS Antwerpen Precies honderd jaar geleden werd de stad Antwerpen, in volle koloniale tijd, eigenaar van een Congolese collectie. 100 x Congo’ zet honderd blikvangers in de kijker. Welke verhalen schuilen er achter de objecten? Hoe zijn ze hier beland? Wat was hun betekenis voor Congolese volken? En waar ligt de toekomst van de collectie? Ontdek meer… te zien t/m 13 september 2021 |
top
Expo Bacongo LimburgReizende tentoonstelling door Belgisch Limburg Congo viert zestig jaar onafhankelijkheid. Tegelijk beroeren Leopold II-standbeelden de gemoederen, betuigt koning Filip zijn spijt, en lopen racisme en racistisch geweld in de kijker. Er is dan ook geen beter moment om stil te staan bij de koloniale periode. Bacongo Limburg brengt een stukje actuele geschiedenis tot leven. Met getuigenissen en dagboeken, foto’s en films. Welke impact heeft dat gedeelde verleden vandaag nog? Welke rol hebben Limburgers gespeeld in Congo? En Congolezen in Limburg? Lees meer… nu te zien t/m 15 augustus 2021 |
AfricaMuseum | TervurenMuseum – en verdieping Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA), nu het AfricaMuseum dankt zijn ontstaan aan een tijdelijke tentoonstelling die in 1897 haar deuren opende als koloniaal luik van de Wereldtentoonstelling in Brussel. De drijvende kracht achter dit initiatief was koning Leopold II. Bij deze gelegenheid liet Koning Leopold II het ‘Koloniënpaleis’ (nu het Afrikapaleis) bouwen in Tervuren op de plaats van het voormalige paviljoen van de Prins van Oranje, dat in 1879 door een brand werd verwoest. Ontdek enkele verhalen uit de geschiedenis van België en Congo, die vaak weinig bekend zijn bij het publiek. Ze knopen aan bij elementen uit de permanente tentoonstelling van het AfricaMuseum en bij het werk van de historici van het museum. Lees meer… Het museum, dat tot de drukst bezochte musea van België behoort, herbergt uitzonderlijke collecties uit voormalige koloniën in Centraal-Afrika. Ontdek alles… doorlopend in 2021 Mabele eleki lola! | Freddy TsimbaExpositie Ter gelegenheid van de eerste tijdelijke tentoonstelling in het AfricaMuseum sinds de heropening in december 2018 nodigt het museum de Congolese kunstenaar Freddy Tsimba uit voor een dialoog met de museumcollecties. De titel van de tentoonstelling, « Mabele eleki lola ! De aarde, stralender dan het paradijs » verwijst naar de noodzaak om vooral hier en nu te leven, en naar de veerkracht die Congolezen dagelijks tentoonspreiden. Lees meer… nu te zien t/m 15 augustus 2021 |
Rood Rubber | Daniël VangroenwegheBoeken en verdieping Daniël Vangroenweghe (Brugge, 28 maart 1938) is een Belgisch historicus en antropoloog gespecialiseerd in Centraal-Afrika en het Belgische koloniale verleden. Hij is het meest bekend van zijn werk Rood Rubber. Leopold II en zijn Kongo uit 1985, dat de koloniale misdaden rond de rubberproductie in de Onafhankelijke Congostaat van Leopold II (1885-1908) documenteert. Lees meer… |
top
David Van Reybrouck | Congo en RevolusiBoeken en TV-serie David Van Reybrouck (Brugge 1971) Belgisch cultuurhistoricus, archeoloog en auteur. Schrijver van de boeken Congo: een geschiedenis, en Revolusi: Indonesië en het ontstaan van de moderne wereld. Lees meer… In een driedelige documentaireserie van Djoeke Veeninga en Marlou van den Berge gaat de Belgische schrijver David Van Reybrouck op zoek naar de laatste getuigen van de dekolonisatie van Indonesië. Zie meer… nu te zien in 2021 |
top
Mutatuli – Het hele verhaalMuseum – Website – podcasts – video’s – boeken In het Multatuli Huis, het geboortehuis van de schrijver, is het alsof de schrijver elk moment kan binnenlopen om de pen weer op te nemen. Ontdek meer… Multatuli-jaar 2020Op 2 maart 2020 was het exact 200 jaar geleden dat schrijver Multatuli (Eduard Douwes Dekker, 1820-1887) geboren werd. De opening Multatuli-jaar was in de Amsterdamse Nieuwe Kerk met de onthulling van een Multatuli-gedenksteen (ontwerp Jeroen Henneman) door Zijne Majesteit koning Willem-Alexander. Het tv-programma Blauw Bloed volgde de koning bij zijn optreden. Lees meer… Museum Multatuli in LebakHet Multatuli-museum in Rangkasbitung staat op de plek waar Eduard Douwes Dekker – zoals de schrijver Multatuli echt heette – woonde toen hij assistent-resident van Lebak was. Hier speelden zich de gebeurtenissen af die Multatuli beschrijft in zijn Max Havelaar (1860), een van de belangrijkste romans uit de Nederlandse literatuur. Lees meer… doorlopend in 2021 |
Rijksmuseum | SlavernijExpositie Voor het eerst richten we onze blik op slavernij in de Nederlandse koloniale periode. Een periode van 250 jaar die een onlosmakelijk onderdeel uitmaakt van onze geschiedenis. Persoonlijke verhalen over mensen die bijvoorbeeld tot slaaf waren gemaakt of slavenhouder waren. Of over mensen die zich verzetten en mensen die in slavernij naar Nederland zijn gehaald. Hoe zagen hun levens eruit? Hoe verhielden zij zich tot het systeem van slavernij? Konden zij eigen keuzes maken? Lees meer… 12 februari t/m 30 mei 2021 |
top
Surinaamse School | Stedelijk MuseumExpositie Schilderkunst van Paramaribo tot Amsterdam. Met meer dan 100 kunstwerken van 35 kunstenaars neemt Surinaamse School je mee langs de schilderkunst van ca. 1910 tot midden jaren 1980 en de verhalen die eraan ten grondslag liggen; van de verbeelding van de eigen geschiedenis, spiritualiteit en het alledaagse leven tot abstracte experimenten en maatschappelijke veranderingen. Lees meer… nu te zien t/m 31 mei 2021 |
top
Nationaal Museum van WereldculturenExpositie – Beleving – Verdieping Sinds 2014 is het Tropenmuseum samen met het Afrika Museum en Museum Volkenkunde onderdeel van de Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW). Musea over mensen, die willen inspireren tot een open blik op de wereld en bijdragen aan wereldburgerschap. Lees meer… In mei 2017 is het Wereldmuseum Rotterdam als samenwerkingspartner verbonden aan het NMVW en delen we naast de collectie ook dezelfde missie. Lees meer… doorlopend in 2021 |
top
top
KMSKANeem virtueel alvast een kijkje in Het Schoonste Museum Al een hele tijd wordt er gebouwd aan een onvergetelijk museum. Of liever, musea. In één gebouw. Het wachten wordt dus dubbel beloond: de museumzalen zien er geweldig uit! Kom alvast een kijkje nemen. Kijk hier… doorlopend in 2021 |
top
JubelparkPark – Triomfboog – Musea Ontdek de droom van Leopold II. Het terrein, het verkeerswegenplan, het Jubelparkpaleis en de tentoonstellingsruimten, de grote hallen, de zuilengalerijen, de wereldtentoonstelling, de musea, decoratie en beeldhouwwerken, het park en de triomfboog. Download hier de PDF van het boek… doorlopend in 2021 |
top
AutoworldMore than a Museum Leopold II vergaart uiteindelijk zijn fortuin voornamelijk met rubber, een veel gevraagde grondstof voor o.a. autobanden. Autoworld is een museum in de Belgische hoofdstad Brussel, volledig gewijd aan auto’s. Het is gelegen in het Jubelpark. Het museum toont wagens van het einde van de negentiende eeuw tot en met de jaren negentig van de twintigste eeuw. Behalve personenwagens worden er ook motorfietsen, sportwagens, brandweerauto’s en koetsen uit de 19de eeuw tentoongesteld. Lees meer… doorlopend in 2021 |
top
Brussels GardensBuiten Ontdek de vele Groene Ruimten en Wandelingen in Brussel. Wandel door de mooiste parken. Groene wandelingen met hoogteverschillen en stroomgebieden in vele bekende, maar ook onbekende gebieden. Meer dan 100 buitensites te bezoeken. Lees meer… doorlopend in 2021 |
top
Overzicht van alle actuele en lopende tentoonstellingen in Nederland en Vlaanderen | Druk op de knop |
Nieuwste boven | Dagelijks bijgewerkte lijst van exposities in Nederland en Vlaanderen | Druk op de knop |
Zoek op plaats van A tot Z | 500 plaatsnamen in Nederland en Vlaanderen | Druk op de knop |
Zoek op naam van A tot Z | meer dan 1000 musea, galeries en tentoonstellingsruimtes in Nederland en Vlaanderen | Druk op de knop |
Virtuele exposities en museum tours | Ontdek digitaal collecties, kunst en erfgoed en bijzondere verhalen | Druk op de knop |
Kindertentoonstellingen | Familietentoonstellingen | Druk op de knop |
Overzicht Puttertjes | Korte verhalen over kunst en erfgoed met tips | Druk op de knop |
2016-2021 Puttertjes©